Hướng dẫn sử dụng máy nước nóng an toàn – tiết kiệm

Những điều cơ bản về máy nước nóng

Do thói quen hoặc do tiết kiệm thời gian, tiết kiệm điện, trong khi tắm, nhiều người vẫn để máy nước nóng hoạt động mà không biết rằng, nguy cơ rò điện hoàn toàn có thể xảy ra.
 

Rất nhiều nguyên nhân

Nguyên lý hoạt động của máy nước nóng giống như chiếc ấm đun nước bằng điện, tức là làm nước nóng bằng điện trở (dây mayso). Mặc dù máy nóng lạnh được thiết kế hiện đại hơn chiếc ấm đun nước, nhưng nguy cơ gây giật cho người sử dụng của 2 thiết bị này là như nhau. Theo TS Lê Huy Bình (Ban Khoa học, Công nghệ, môi trường và viễn thông – TCty Điện lực Việt Nam), hiện tượng rò điện của máy nước nóng sẽ xảy ra khi có sự thông mạch từ dây may so với môi trường bên ngoài. Điều này sẽ trở thành sự thật, khi lớp cách điện của mayso bị ăn mòn hoặc bong tróc trong quá trình sử dụng và gây nguy hiểm cho người sử dụng.
 

Đồng tình với lời cảnh báo của TS Lê Huy Bình, PGS.TS Lê Văn Doanh (Giám đốc Trung tâm Đào tạo, bảo dưỡng công nghiệp – Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội) khẳng định, về mặt khoa học và thực tế cuộc sống, máy nước nóng là một trong số thiết bị trong phòng tắm có thể gây rò điện. Và trên thực tế, đã có người chết vì thiết bị này.
 

Rất nhiều người cho rằng, vì chiếc máy nước nóng đã có rơle ngắt điện nên yên tâm để cắm điện suốt 24/24 giờ, kể cả trong lúc đang tắm, mà không biết, đó là nguyên nhân khiến dây mayso cũng như một số bộ phận nhất là bộ phận cách điện khác bị hỏng do hoạt động quá tải. Đó là chưa kể thói quen này tiêu tốn của các gia đình khá nhiều tiền điện.
 

Hiện nay, để giải quyết vấn đề này, một số loại máy nước nóng hiện đại đã sử dụng bộ rơle kép gồm hai rơle: Rơle nhiệt là loại rơle mao dẫn đo nhiệt độ từ giữa lòng bình, tự động bật tắt điện theo chế độ đặt trước, đảm bảo đủ nước nóngcho sử dụng và tiết kiệm điện; Rơle an toàn sẽ tự động ngắt điện khi rơle nhiệt bị hỏng hoặc nước nóng quá mức cho phép.
 

Ngoài nguyên nhân từ phía vật liệu cách điện của dây mayso, hiện tượng rò điện còn xảy ra do sự “quá già nua” của một số bộ phận khác, trong đó có chiếc gioăng cao su cách điện nối giữa dây mayso, vỏ bình và dây dẫn điện. Sự lão hoá của bộ phận này tạo ra những chỗ nứt trên vật liệu cao su gây hiện tượng thấm nước, từ đó dẫn điện ra bên ngoài. Bộ phận quan trọng này cũng có thể bị hỏng và không còn giữ được chức năng cách điện khi xảy ra hiện tượng mất nước, trong bình không chứa nước, nhưng dây mayso vẫn hoạt động, sinh nhiệt và đốt cháy gioăng.
 

Chống rò điện bằng cách nào?

Trên thực tế, để xảy ra rò điện ở máy nước nóng, lỗi chủ yếu thuộc về người sử dụng. Điều đầu tiên là do các gia đình lắp đặt máy mà không tuân thủ các nguyên tắc về dây tiếp đất (dây tiếp đất là dây triệt tiêu dòng điện, có thể tránh được nguy cơ giật do rò điện từ các thiết bị gia đình).
 

Thông thường, trong thiết kế xây dựng, mỗi căn nhà cần có một chiếc cọc nối đất có vai trò như dây tiếp đất. Chiếc cọc này dài 2,5m chôn sâu dưới mặt đất khoảng 0,8-1m, được nối với những thiết bị điện có vỏ sắt nhằm bảo đảm an toàn cho người sử dụng.
 

Ở Việt Nam, hầu hết các gia đình không quan tâm đến bộ phận quan trọng này. Nhiều người cho rằng có thể dùng đường ống nước để thay thế, nhưng như vậy không đảm bảo tiêu chuẩn và không thực sự an toàn. Một số khu chung cư cao cấp hiện nay đã chú ý đến vấn đề này: trong các căn hộ có ổ cắm 3 “chân”, trong đó có một “chân” nối đất nên khá an toàn.
 

Đối với những hộ gia đình đang sử dụng các máy nước nóng đời cũ, lắp ráp đã vài ba năm trở lên, nên tự trang bị một chiếc cầu dao tự động so lệch được bán ở các cửa hàng thiết bị điện. Ngoài chức năng bảo vệ như các cầu dao tự động bình thường, loại cầu dao này có thêm chức năng đặc biệt là tự động ngắt mạch khi hệ thống điện có dòng rò hoặc bị chạm mát.
 

Hiện loại thiết bị này có loại độ nhạy trung bình (dòng điện so lệch rò danh định là 500-600mA) và loại có độ nhạy cao (dòng điện so lệch rò danh định không quá 30mA). Với những nơi ẩm ướt như nhà tắm, máy giặt… nên lắp đặt loại có độ nhạy cao. Tuy nhiên, thiết bị này khiến người sử dụng “tương đối khó chịu”: Vào những hôm trời nồm, không khí có độ ẩm cao, có hiện tượng đọng nước ở các thiết bị, dòng điện theo đó rò ra ngoài, và rơle sẽ tự động ngắt hoàn toàn nguồn điện. Chỉ khi không khí khô trở lại thì nguồn điện mới được khôi phục, nếu không chúng ta phải tháo rơle ra!
 

Hiện nay, một số hãng sản xuất máy nước nóng đã nghiên cứu những loại sản phẩm riêng biệt cho những nước có khí hậu nóng ẩm kiểu như nước ra với một nút bấm có tác dụng ngắt rơle dòng điện.
 

Ngoài ra, một nguyên tắc bất di bất dịch khác để đảm bảo an toàn trong khi sử dụng máy nước nóng, đó là phải thường xuyên súc rửa, bảo dưỡng bình theo khuyến cáo của nhà sản xuất để các bộ phận của bình không bị sớm lão hóa, hỏng, vỡ và gây rò điện.
 

Để tiết kiệm điện năng, không nên bật bình 24/24, mà chỉ nên bật trước lúc tắm khoảng 10-15 phút. Nếu dung tích của bình lớn, thì có thể tắt bình trước khi người cuối cùng vào tắm.